Biri Bozulursa Diğerine Geçen Lamba Devresi

[seron]

Aydınlatma çeşitli amaçlarla yapılıyor; güvenlik amaçlı aydınlatma, bitki yetiştirme/tarım amaçlı aydınlatma da bunlardan sadece ikisi. Aydınlatılması son derece önemli bir mekanda ışık kaynağının bozulması, çeşitli olumsuzluklara neden olacaksa, sorumlu kişinin bu bozulmayı anında haber alması ve önlem alması gerekir. Eğer bu bozulmayı zamanında farkedemezse ortaya çıkacak olumsuzluk geri alınamaz seviyede olabilir. Bitki aydınlatma söz konusuysa binlerce dolarlık ürün heba olabilir. Güvenlik riski bulunan bir yer ise ciddi sorunlarla karşılaşılabilir.

Diyelim ki bir yeri aydınlatmanız çok önemli. Ve lambalardan birisi patlarsa diğer lamba yansın istiyorsunuz. Daha sonra lambaları kontrol ederken diğer lambaya geçmişse patlak olanı yenisiyle değiştirirerek önlem alacaksınız...

İşte aşağıdaki devre bu işe yarıyor:

[attach type=image]13415[/attach]

NASIL ÇALIŞIR:

Devrede enerji yok iken, röle dili(common), "Normalde Kapalı" kontağına değmektedir. Her iki lamba da sönüktür.

Hava kararmaya başlayıp devreye enerji verildiğinde, C1 kondansatörü üzerinden B1* lambası yanmaya başlar. Bu esnada devreyi besleyen akım diğer koldan D1 diyodu, C2 kondansatörü ve R1 direncinden geçerek L1 rölesini enerjiler. Röle, dilini "Normalde Kapalı" kontağından "Normalde Açık" kontağına çeker**.  Bu olay tahminen 1 saniyeden kısa sürer ve B2 lambası flaş ışığı gibi kısa bir süre parlayıp söner, B1 lambası yanmaya devam eder.

*B1 "bulb" teriminin kısaltılmışıdır, ingilizcede ampul anlamına gelir.
**Normalde Açık kontağına herhangi birşey bağlı değildir. istenirse bir ikaz sistemi bağlamak için kullanılabilir.

Şayet B1 lambası patlarsa, rölenin enerjisi kesilerek dilini(Com.) serbest bırakıp, akımı "Normalde Kapalı" kontağına sevk eder. Böylelikle B2 lambası derhal devreye girerek yanmaya başlar, aydınlatma sürdürülmüş olunur.

Patlak lamba yerinden çıkarılıp, yenisi takıldığı anda röle tekrar enerjilenerek, otomatik olarak B1 lambasına, yani yeni olana geçer. Yine de, can güvenliği açısından devrenin gücü kesilmeden lamba değişimi yapılmamalıdır.

Daha iyi anlaşılması açısından:

[attach type=image]13419[/attach]

ELEMAN DEĞERLERİ:

Devre teorik olduğundan test edilmemiştir. Ancak küçük hesaplar yapılarak bazı elemanların ne olacağı kestirilebilir.

C1 kapasitörünü belirleyen unsur, nasıl bir lamba kullanılacağıdır. Aşağıda hangi lambalar için hangi kapasitede kondansatör belirleneceği yazmaktadır.

1uF - 68mA - 5Watt'tan 15Watt'a kadar tasarruf-LED ampul, ya da gece lambası ayarında lamba.
1,5uF - 104mA - 22Watt'a kadar tasarruflu LED ya da floresan ampul.
2,2uF - 146mA - 32Watt gücünde muhtelif aydınlatıcılar.
3,3uF - 227mA - 50Watt'a kadar olan muhtelif aydınlatıcılar.
4,7uF - 325mA - 60W ila 70W civarında akkor flamanlı ya da eşdeğer güçte aydınlatıcılar.
5uF - 345mA - 60W-75W civarında akkor flamanlı ya da eşdeğer güçte aydınlatıcılar.

Devrede kullanılacak lambaların özellikleri, devrenin kararlı çalışmasını etkileyebilir. Bu nedenle seçilecek kondansatörün elde edilecek Watt değerine -bir başka deyişle nasıl bir lamba kullanılacağına- göre seçilmesi çok önemlidir.

DİĞER ELEMANLAR:
D1 diyotu 1N4007'dir. Ya da 1N5405'den 5408'e kadar tercih edilebilir.
C2 kapasitörü, 100nanoFarad, 1000Voltluk bir X sınıfı kutupsuz kapasitördür. Duruma göre 220nF de seçilebilir.
R1 direnci, gücü 5Watt'tan aşağı olmamak kaydı ile 33k'dir.
Röle, 24VDC, 10-30Amper kontak akımı özelliktedir. R1 direnci ile beraber tahminen 1,5Watt güç tüketecektir.

OLUMSUZLUKLAR:
-Devrenin elektronik bir yapıya sahip olmaması ve röle ile işlemesi devreyi hantal kılar.
-Devrenin doğrudan şebeke elektriği ile çalıştığından, açık havada kullanılacaksa su geçirmez kutuyla muhafaza edilmesi zorunludur. Bu da birim başı maliyetini arttırabilir.
-Röleyi enerjileyecek güç, D1, C2 ve R1 ile sağlanmaktadır. Yine de akımdaki dalgalılık rölenin kararsız şekilde titreyerek gürültü yapmasına ve çekmemesine neden olabilir.
-Röle, doğrudan 220V ile çalıştığından -akımı R1 ile kısıtlanmış olsa da- ısınarak kısa zamanda bozulabilir. Bu nedenle alternatif bir besleme devresi yapılmalıdır.
-Şayet lamba patlamayıp, içten kısadevre verirse, bu devre işe yaramadığı gibi aşırı yükten bozulabilir, ya da yangına neden olabilir.

EK NOTLAR:(ÖNEMLİ)
Devrede illa ki lamba, ampul kullanılmak zorunda değildir. Güç hesaplamasını yapıp doğru seri kapasitörü seçerek lamba yerine adaptör de bağlayabilirsiniz. Böylelikle LED şeritleri vb. de beslenir.
Daha güçlü yükler için bu devreyi kontaktör sürmek için de kullanabilirsiniz.
Ya da B1 lambasını aynen kullanıp, B2 yerine alarm devresi bağlayabilirsiniz.
Her nerede kullanacaksanız, devre ona göre modifiye edilebilir.

Burada anlatılmak istenen şey, arıza durumunda yedek devreye kolayca geçebilecek ya da herhangi bir ikaz sistemini çalıştıracak basit bir devrenin çalışma mantığını anlayabilmektir.

Böyle bir cihazı belki de biri PCB'ye çizmiştir ve belki de aşağıdakine benziyordur.

[attach type=image]13417[/attach]

Kim bilir? Belki de denemek isteyenler için baskı şemalarını konuya iliştirmiştir...


Coronaya dikkat edin.

İyi çalışmalar...

[i3uz]

Çok güzel devre halojen lambalar icin mutlaka kullanılmalı.

[seron]

Sağol dostum. Onun tip-1,2,3 gibi versiyonları var. ama çizmedim. ilgi görecek bişey değil die düşünerek uğraşmak istememiştim.... gevv bile beğenmiş şaştım.

[manipulator]

Şemayı neyle çizdiniz? Eski saman kağıdı elektronik kitaplarında böyle el çizimleri olurdu.

[seron]

Şemayı neyle çizdiniz? Eski saman kağıdı elektronik kitaplarında böyle el çizimleri olurdu.

Linux'dayım. Windowsdaki paint.exe yazılımının aynısı olan kolourpaint ile elle çizdim.
Daha sonra fotoşop gibi birşeyle, alta internetten bulduğum bir saman kağıt görselini yerleştirip, beyazları sil dedim.
Yazıları silgili fırça ile eskitip bulanıklık efekti verdim.
Sanki kitabım basılmış da saman kağıttan çekmişim gibi yapmak istedim.
Bu kadar zahmet, böyle bir şaka içindi.
orjinali
[attach type=image]13431[/attach]