Transistör Sürmek

[tecto]

İyi günler.Aşağıdaki gibi bir transistörde (örneğin bc237) pratikte kollektörden istediğim akımı nasıl çektirebilirim ve kollektör baz dirençlerini(R1,R2) nasıl belirleyebilirim.Datasheetin neresine bakmalıyım.

[asma]

Merhaba, kollektörden akmasını istiyeceğiniz akım değeri : Vcc / R2 ise yani Ic ise:
Ic akımı için R , Ib , Va değerleri nasıl hesaplanır anlatmaya çalışayım.
Devre bir lojik tersleyicidir. Yani 1/0 olarak çalışır. Bu bize transistörün ya tam iletimde (doyum) ya da kesimde olacağı bilgisini verir.
Bu devrede Ic akımı = Ib x β  olarak hesaplanır. Beta (β) transistörün akım yükseltme katsayısıdır hFE olarak DC current gain olarak karşına çıkabilir.
Yine bu devrede Va ile Vcc eşit düşünülebilir. (lojik devre olduğu için) Ancak bazı uygulamalarda 3,3V CPU ile 5V arabirimler arası seviye kaydırma işlemi yapılabilir. Bu yüzden A noktasından uygulanacak gerilime Va dedik.
Ic = Ib x β ise Ib = Ic / β olur. R1= (Va-Vbe)/ β formülüyle R (ya da R1) hesaplanır. Vbe: transistörün beyz emiter arası iletim gerimidir. (0,6-0,7 arası değer kullanılabilir)
Bir ufak ayrıntı ise doyum şartına biraz pay bırakmak adına Ib akımını hesapladığımız değerden biraz yüksek olacak şekilde R değerini kullanırız. örn: hesapladığın değer 5k , standart değerler 4,7k ve 5,1k . Yakın olan 5,1k yerine daha yüksek beyz akımı için 4,7k tercih edilir. 
Kolay gelsin.

[tecto]

Çok teşekkürler bu peki lojik devre değilde normal bir devre olsaydı aşağıdaki gibi yani aktif bölgede çalıştırsaydık transistörü istedigimiz Ic akımını ,dirençleri nasıl belirleyecektik  .Birde Vce giriyor işin içine o zaman.Birde transistörü sürekli doyumda çalıştırmanın herhangi bir zararı var mı ? Bunlarıda açıklarsanız çok sevinirim.

[toyer]

yukarda belirlendi beyz direnci. (R1 yani)   

beys akımı da belli . transistor kazancı beta da belli. dolayısıyla Ic akımıda belli.   9 - Ic x R2 eşittir Vce voltajı olur.  Vce yi kaç volt istiyorsanız denklemde yerine koyun R2 yi bulun.

[tecto]

yukarda belirlendi beyz direnci. (R1 yani)   

beys akımı da belli . transistor kazancı beta da belli. dolayısıyla Ic akımıda belli.   9 - Ic x R2 eşittir Vce voltajı olur.  Vce yi kaç volt istiyorsanız denklemde yerine koyun R2 yi bulun.

Teşekkürler ama Transistör akım kazancı sanırsam aktif bölge çalışması için belli değil.O yüzden Ic yide o şekilde bulamayız diye düşünüyorum.
Dediğiniz gibi R1 i  istediğimiz akım çekecek biçimde ayarlayabiliyoruz.  5-0.7/R1=istenilen beyz  akımı .Fakat Ic akımı nasıl ayarlayacağız  o konuda fikrim yok.

Çok birşey değil istediğim istediğim Ic akımını bulsam yeter.

[asma]

Çok teşekkürler bu peki lojik devre değilde normal bir devre olsaydı aşağıdaki gibi yani aktif bölgede çalıştırsaydık transistörü istedigimiz Ic akımını ,dirençleri nasıl belirleyecektik  .Birde Vce giriyor işin içine o zaman.Birde transistörü sürekli doyumda çalıştırmanın herhangi bir zararı var mı ? Bunlarıda açıklarsanız çok sevinirim.

Şemadaki transistörün aktif bölgede olup olmadığını bilmiyoruz.
Ic akımı için 0 dan büyük 9V/R2 den küçük olma şartı varsa; Ic için bir değer verilmelidir. Vr veya Vce veya Ib ve hFE gibi .
Bir örnek vereyim:
Soru: R2: 1k , besleme 9V olsun. Ic = 10mA olması için R1 değerini hesaplayınız 
Cevap:  Her istenilen değer olmaz. R2=1k için  9mA>Ic>0mA olmalı.

Ic=5mA olması için Ic/hFE kadar beyz akımı gerekir. Beta değeri transistör modeli için çok geniş aralıkta verilmiş olabilir. (200-450 arası gibi)
Beyz akımı için kullandığımız formülde Vbe voltajı var, bu da sabit değildir.
Aslında hFE transistörün çalışma sınırlarında değilsek pek değişmez, yani kullandığımız transistörün betası 250 ise 250 dir.
Vbe nin 0,6~0,7V arasında gezmesi ısıya bağlı olarak bile değişir. Sorun daha çok buradadır.
İstediğimiz Ic değeri bir türlü sabit kalmaz.   

İşte bu yüzden diğer polarma devreleri dizayn edilip kullanılmıştır. (ilerleyen derslerde , pek yakında...)
Transistörün doyumda olmasının bir zararı yok. Ibmax. değerini aşmıyorsak , Pd değerini aşmıyorsak , kısaca hesap hatası yoksa sorun da yoktur. Lojik devrelerde kapılar pek çok transistörden oluşur , yarısı kesimde yarısı doyumda olur.    Onlar için sorun yoksa bence de yok.

Kolay gelsin.

[tecto]

Beta değeri transistör modeli için çok geniş aralıkta verilmiş olabilir. (200-450 arası gibi)
Beyz akımı için kullandığımız formülde Vbe voltajı var, bu da sabit değildir.
Aslında hFE transistörün çalışma sınırlarında değilsek pek değişmez, yani kullandığımız transistörün betası 250 ise 250 dir.
Kolay gelsin.

Çok teşekkürler fakat aşağıdaki bc237 datasheetinde hfe değerlerini 120-460 arasında vermişler.120 ve 460 arasında   akım değerleri arasında  baya fark var. Kafam iyice karıştı.Peki bu polarma devreleri dediğiniz şeyler ß dan  ve Vbe den bağımsız mı ?

[toyer]

Ic = Ib x β     

I beys belli. beta belli  Ic yi bulabilirsiniz. 

[asma]

Ben de BC237B ye bakıp yazmıştım o değerleri.
O değerlerde diyorki üretici , ben yaparım arkadaş sen alıp ölç , sınıflandır , dene , ... banane
Verdiğim örnekte de 250 ise 250 dir yazdım. 300 ise 300 dür. İster test devresi yapar ölçersin (gerçeğe en yakın değerlerde) ister 5-10 liraya satılan ölçü aletleriyle ölçersin.
Yani elinde tuttuğun transistörün betası oynak değil, üretim bandından çıkan milyonların arasında böyle geniş bir aralık var.

Farklı polarma devrelerinde ısıl kararlılık ile Vbe nin değişiminden etkilenme azaltılmıştır , besleme gerilimindeki oynamaların etkisi azaltılmıştır, geribeslemeyle kazanç düşürülerek belirli aralıkta kalması (hFE den kaynaklanan farklar) sağlanmıştır.

Hepsi bir devrede oluyor mu? Hemen hemen oluyor.
Transistör polarma çeşitleri yazarsan önce senin devrenden başlayıp sırayla anlatan pek çok döküman var internette.
Ben kopyala yapıştır yapmayı sevmem, o kadar uzun da anlatamam.    Bulduğunuz dökümanda anlaşılmayan bir yer varsa açıklamaya çalışırım.
Amacınız pratik yaparak öğrenmekse sayısal örnekler daha iyi olur.
Bir kaç örnek ve anlatım:
http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/bilisim/moduller/transistorvefet.pdf

Kolay gelsin.

[tecto]

Çok teşekkür ederim yardımlarınız verdiğiniz kaynağa bakmaya başladım.Takıldığım  yerlerde yardımcı olursanız çok sevinirim