Yanık Transformatöre Böyle Bir Çözüm Düşündüm...

[seron]

Eski bir pil şarj cihazım vardı. Benden bu kadar dedi emekli oldu.

Trafo pirimeri cartayı çekmiş. Buzzer 1x kademesi sonsuz ohm gösteriyor. Pirimer kesiti ile sekonder kesiti ayrı ayrı makaraya sarılmış.

[attach type=image]13130[/attach]

Hem arızalı hem de bir ucu dibinden kopan pirimeri maket bıçağı ile kesip attım. Bu trafo 4 adet pile 120'şer miliamler verecek şekilde dizayn edilmiş ufak bir trafo. Ama yine de bazı projelerde değerlendirebilirim diyerek atmadım.

Şimdi ben bu trafoya pirimer saramam. Tel bulmak lazım, hesap kitap uygun sarma makinesi falan o iş yaş siz de olsanız siz de üşenirsiniz. Tahminen 1300 sipir ila 1600 sipir vardır kim sarcak onu?

Benimse aklıma farklı bi fikir geldi. Elimde var olan tellerden buna aynen sekonderdeki gibi daha kalın ve az sayıda tel sarıcam. Trafodan çekilecek akım zaten belli ahım şahım değil.

Bu trafonun girişine bir gerilim bölücü kursam, az sayıda sardığım bobine ucunu versem, herhalde olur diyorum...

[attach type=image]13132[/attach]

Dün bir trafonun sekonderine modifiye yaptım. 12Voltluk bir trafo idi ve 4,5V çıkış almam gerekiyordu. Telleri komple söktüm, 315 sipir saydım. Buna göre hesap yapıp;

315 sarımda 12V ise,
X sarımda 4,5 olur.
-------------------------------
Azalan doğru orantı:
(315 / 12) x 4,5 = 118,12 yani 120 sarım diye hesaplayıp 120. sarımda uç çıkarıp gerisini yine sarmaya devam edip bitirdim. Sacları geri takıp çekiçleyip düzelttim. Geç olduğu için henüz test etmedim. Ama tecrübe olsun diyerek  buraya yazıyorum.

Elimdeki trafoyu da minimum sargılı pirimer oluşturup kapasitif gerilim bölücü kuracağım ve trafoyu besleyeceğim. Gerilim bölücünün hesabı kitabı belli orda sıkıntı olmaz. Sekonderi bilmiyoruz ama deneme yanılma yoluyla da çalışabilirim. Atıyorum 200 sarım yapar bırakırım...

Sizlerden fikir yazmanızı istiyorum. Yardımcı olabilir misiniz?

Şimdiden teşekkür ederim.

[asma]

Girişe gerilim bölücü ile sonuç alınmaz.
Sağlam trafo ile dene, ölçüm yap anlarsın.
... Devam edecek...
Trafonun primeri  boşta 10mA , yükte 100mA çekiyor olsun.
Bu trafo 110Vac ile beslenecek olsun.
İki kondansatör eşit olur ise boşta V/2 değerini elde edersin. Trafoyu bağladığın anda akım çeker ve voltaj düşer. Kondansatör değerini değiştirip trafo boştayken 110V elde edersin. Akım çektikçe voltaj düşer.
Farklı kondansatör ile deneyebilirsin ...
Trafon 2,2VA ve 220Vac için sarılmış primere sahip. Gerilim bölücü ile sekonder voltajını düşürmek istiyorsun.
Basit DC devre analizi ile giriş gerilimini bölüp verimi en yüksek seviyede tutmak için:
Thevenin devre dönüşümünü ve maksimum güç teoremini uygulayalım.
Yüksek iç dirence sahip bir kaynağın olur ve %50 verimle çalışır.
Primerin direncini 22k düşünürsek (dc devre gibi hesaplıyoruz) girişinde 22k direnç olursa bu iş olur.
iki adet gerilim bölücü ile de bu iş halledilir. Ancak girişteki direnç artışı çıkışta da seri direnç varmış gibi etki eder. Giriş direncini azaltırsan trafonun gerilim düşümü azalır ama bunun için gerilim bölücüde harcanan güç artar. Attığın taş ürküttüğün kuşa değer mi bilmem.
Ben olsan o trafoyla fazla uğraşmazdım.
Not: Bazen primer sargının üzerinde , bandların altında ısınınca atan sigorta bulunur. Küçük kondansatöre benzeyen elemanı hiç sökmeden burup bacaklarını kısa devre yaparım. Enerji verip voltajını tespit ederim. (ısınma yok ise kullanırım) Bu şekilde kullanmak riskli olur.

[seron]

Girişe gerilim bölücü ile sonuç alınmaz.
Sağlam trafo ile dene, ölçüm yap anlarsın.
... Devam edecek...
Trafonun primeri  boşta 10mA , yükte 100mA çekiyor olsun.
Bu trafo 110Vac ile beslenecek olsun.
İki kondansatör eşit olur ise boşta V/2 değerini elde edersin. Trafoyu bağladığın anda akım çeker ve voltaj düşer. Kondansatör değerini değiştirip trafo boştayken 110V elde edersin. Akım çektikçe voltaj düşer.
Farklı kondansatör ile deneyebilirsin ...
Trafon 2,2VA ve 220Vac için sarılmış primere sahip. Gerilim bölücü ile sekonder voltajını düşürmek istiyorsun.
Basit DC devre analizi ile giriş gerilimini bölüp verimi en yüksek seviyede tutmak için:
Thevenin devre dönüşümünü ve maksimum güç teoremini uygulayalım.
Yüksek iç dirence sahip bir kaynağın olur ve %50 verimle çalışır.
Primerin direncini 22k düşünürsek (dc devre gibi hesaplıyoruz) girişinde 22k direnç olursa bu iş olur.
iki adet gerilim bölücü ile de bu iş halledilir. Ancak girişteki direnç artışı çıkışta da seri direnç varmış gibi etki eder. Giriş direncini azaltırsan trafonun gerilim düşümü azalır ama bunun için gerilim bölücüde harcanan güç artar. Attığın taş ürküttüğün kuşa değer mi bilmem.
Ben olsan o trafoyla fazla uğraşmazdım.
Not: Bazen primer sargının üzerinde , bandların altında ısınınca atan sigorta bulunur. Küçük kondansatöre benzeyen elemanı hiç sökmeden burup bacaklarını kısa devre yaparım. Enerji verip voltajını tespit ederim. (ısınma yok ise kullanırım) Bu şekilde kullanmak riskli olur.

Teşekkür ederim. Anlamaya çalışarak okudum. Anladığım kadarıyla trafosuz adaptör kullanmaktan bir farkı yok.

"Sağlam trafoyla dene anlarsın" kısmında aklıma şu geldi. Bu trafo sağlam olsaydı 220Voltta kaç miliamper çekerdi... Sargıları daha az ve kalı sararsam kaç mA çeker... Demek ki çıkışa yük binince bu gereksinimi karşılayamayacak.
"Ancak girişteki direnç artışı çıkışta da seri direnç varmış gibi etki eder. Giriş direncini azaltırsan trafonun gerilim düşümü azalır ama bunun için gerilim bölücüde harcanan güç artar."
Demek ki kuşu ya kaçıramayacağız.
Gerilim bölücü uygulamayıp seri kapasitör bile bağlasam, trafodan çekeceğim güç yaklaşıkeşit, seri kapasitörün bana vereceği akım kadar oluyor gibi görünüyor. Hmmm

Oktay abi diye birisi var bu trafosuz adaptörleri hiç sevmiyor ben olsam bunlardan kullanmam deyip duruyor. Bende daha güvenli olması açısından eski trafoyu pil şarjı için değerlendireyim istemiştim. Çıkışta şebeke olmayacağı için güvenli olur dediydim. Ama anlaşılan işler karışıyor.

Bu konu burada dursun. Odam resmen ahır gibi oldu. Herşeyi toparladıktan sonra trafoyu güzelce sökeyim. Sargı olayını hallettikten sonra testlerimi buraya yazarım.

Teşekkür ederim.

[seron]

İlk iletide bahsettiğim modifiyeli trafo üzerinde testler...

Birincisi modifiye ederek 4,5V uç çıkardığımı ama ölçüm yapacak kadar vakit bulamadığımı söylediğim trafo özelliklerinde yanılmışım. Bu trafo 10 yıldan çok daha evvel, bir tüplü televizyon regülatörünün içinden çıkmıştı(hani şu anten regülatörleri yok mu ışıklı bir kutu olurdu, bazıları da çanak antenli gelirdi). Üzerine o yıllarda 12V yazmışım keçeli kalemle. Ama bilmeden yazmışım sanırım, dün ölçtüğümde 17 kusur volt çıktı (AC). Çıkardığım uç da 6,5Volt gösteriyordu.

Yukarıdaki konuya binaen, bir deneme yapmak istedim ve aynen @asma  'nın dediği gibi normal bir trafo olduğu için deneyeyim dedim. Önce trafoyu prize taktım ve çıkışına 7,2Volt-500mA akülü el feneri ampulu bağladım. 10,x volt ölçtüğüm uçta son derece iyi yandı. Diğer uçta biraz daha kör yandı.  En yüksek gerilimi veren uçları denemedim ampul patlar diye. Ampul bu:

[attach type=image]13149[/attach]

Kripton ampul diye geçer, eski 6V akülü şarjlı ışıldaklarda kullanılırdı.

Neyse trafonun ampulu rahat yaktığını görünce bu defa trafo pirimerine seri olarak 100 nanoFerhat  X2 kutupsuz bağladım. Gücü verdiğim zaman aynı ampul ile test etmek istedim; akımın cidden düştüğünü görmek için. Lamba kat'iyyen yanmadı.

Hiçbir ölçüm yapmadım. Maksadım yukarıdaki teorinin kısmen de olsa doğrulanmasıydı. Vakit çok geç idi bu nedenle kafamdaki soru işaretini de silmiş oldum.

Şayet sarım sayısını azaltırsam, sonucun buna benzeyeceğini tahmin ediyorum; çünkü bobinin direncinin düşmesiyle daha fazla akım gereksinimi olacaktır. Tamam, pirimerin normalde çektiği akım düşük ama, bilindik trafo hesaplarını da dikkate alırsak, kapasitif düşürme ile trafo besleme işi biraz yaş görünüyor.

Yine de ilerde bu konuyu tekrar ele alırsam, biraz daha tecrübe edinir, bu defa ölçümler de yapıp buraya not olarak eklerim. Bu yaptığım sadece sonuçtan emin olmak amaçlıydı; "giriş akımını düşürürsem çıkıştan da akım alamam".

Bu deney her ne kadar gereksiz gibi görünse de, en azından tecrübe oldu. Trafo formüllerine ne kadar sadık kalmamız gerektiğini ve yukarıdaki gibi etkenlerin neleri etkilediğini anlamış gibi olduk...

[seron]

Uzun sayılmayacak bir aradan sonra tekrar merhaba.

İşler garışık.

İlk mesajda bahsettiğim trafo, uzun süredir üst katta depoda duruyordu. İletide "maket bıçağı ile pirimeri kesip söktüm attım" yazmışım. Bugün bir konuda trafo konusu geçince aklıma geldi, gittim buldum. Meğer pirimeri sökmemişim. Orta öyle bana bakıyor. Ben de sökmeye karar verdim.

Sacları sökmek iyi uğraştırdı. Herifler verniklememiş resmen tutkallamış eşşoğlu eşekler. İllalah ettim. Zarar vermemeye çalıştığım için kaba kuvvet de uygulayamıyorum, çatladım. Gevv'în anasayfada tencereya koy kaynat tekniği geldi aklıma ama uygun çanak yoktu. Neyse saclar bitince başlatım maket bıçağı ile pirimeri kesmeye...

Maket bıçağı köreldi daha onda birini anca kestim.

Cep çakım var onla devam ettim. Çakının gücü yetmedi.

Saatçi tornavidasının sivri yeriyle kese kese devam ettim. Bitmiyor...

Baktım bitecek gibi değil. Gıdım gıdım sökülebiliyor. Tele, resmen yapıştırıcı emdirmiş yukarıda söylediğim için takrarlamak istemediğim kişiler. Makara iki ayrı parça halindeymiş. Uğraşırken aradaki tutkal koptu pirimerle sekonder iki makara olarak ayrıldı. Ama sevincim uzun sürmedi. Uzun süre çalışırken aşırı ısıdan gevremiş plastik. Bir parça... bir parça derken kırıla kırıla ufalandı saçma sapan bir şekle büründü. Tekrar sargı saramayacağım bir şekil aldı.

Hala pirimerin yarısındayım...,

En son kızdım. kırdım attım. Bari sekondere bir bakayım dedim. AA pil şarj eden yeri tamam. Ama 6F22 şarj sargısı gidik. Kopukluk nerde belli değil. Dur şu ince sargıyı bari alayım dedim. Yukarıda zikrettiğim kişi oğlu kişiler resmen 220V volt sargısı gibi çok ince sargı sarmışlar. Bir iki tur demeden koptu. Ucunu bulamadım. Başladım yine kesmeye ve aynı şeyler tekrar edince zaten adi plastik ile üretilip sıcaktan gevremiş plastiği sinirle parça pinçik dağıttım.

[attach type=image]15233[/attach]

Ama yılmadım. Saatlerimi vermişi anasssını avradını diyerek ince, şurup kutusu inceliğinde karton buldum. Ölçüm biçim yaparak makara yaptım. Biraz tel ile sil baştan pirimer ve sekonder oluşturdum.

[attach type=image]15235[/attach]

Gördüğünüz transformatör işte bu gece ömrümü yiyen. Giriş çıkışı hiç hesap kitap yapmadım. Makara kartondur. Pirimer ile sekonder arasında beyaz badana bandı sardım. Kartondan 3D maket çizim yeteneğim vardır. Makara güzel oldu.

Bi pipiye mi yarıcak? Hayır. Sinirlenip öfkemi böyle aldım işte. 240 sipir girişe seri 220nF condansatör bağlayıp yarın bir iki deneme yaparım. Çıkışın ne olacağını bilmiyorum, muhtemelen aşırı yüksek çıkar. Bir daha gelemezsem hakkınızı helal edin.

Sonuç-1: Ben adam olmam.
Sonuç-2: Elinize yanık trafo geçerse atın çöpe. Adamı hasta etmeyin.