Ekolayzır nedir-nasıl - Bilgi istiyorum

[seron]

Kusura bakmayın biraz yeni başlayanlar bölümüne uygun başlık ama sesle de ilgili.
Soruyu tamamiyle öğrenmek için soruyorum. Yapmayacağım ama kağıt üstünde birisi olayın mantığını anlatırsa memnun olurum.
Bilgi seviyem sıfır kabul edin.
Şimdi 5 veya 10 band(nasıl isterseniz) bir ekolayzır devresi yapmak istediğimizi varsayıyoruz. soruyu dümdüz soruyorum nasıl oluyor?
Ses frekanslarını kumanda etmenin olayı nedir? Atıyorum 60Hz potunu kurcalarken ne oluyor? Ekolayzır devreleri ampli içeriyor mu? yoksa olay daha mı farklı. Amplinin çıkışına mı, girişine mi bağlanıyor? Mantık nedir? bir kart üzerine üç beş pot, potlara bağlanmış kapasitörden ibaret değildir herhalde olay(çok temel eko devresinden bahsediyorum).
Yardım etmek isteyen arkadaşlar anlatabilir veya güzel bilgi içeren link paylaşımı yapabilir. Ben bir arama yapıyorum, google da sapıtıyor ben de sapıtıyorum.

[Mr_YAMYAM]

https://www.google.com/search?source=hp&ei=APv5WuZ0hILoBLLhmfAG&q=grafik+equalizer&oq=grafik+eq&gs_l=psy-ab.1.1.0l4j0i22i30k1l2j0i22i10i30k1j0i22i30k1l3.3791.10374.0.14074.9.9.0.0.0.0.212.1613.0j8j1.9.0....0...1c.1.64.psy-ab..0.9.1609...0i131k1j0i3k1j0i10k1.0.cBhgSAE3tzU
EQUALIZER (Ekolayzır) eşitleyici.
Google araştırmalarımda bilimsel bir anlatım bulunamamıştır.
EQ neyi eşitler? Sorusuna bilimsel yanıt bulunabildiği takdirde sorunun yanıtı da bulunmuş olacaktır.
[attach width=300]9154[/attach]

[seron]

Bence ekolayzır diye okuduğumuz "equalizer" sözcüğünün karşılığı eşitleyici değil; google yanlış çeviri yapmış olmalı. Ortaokul ve lisede ingilizce dersinde yanımıza bulundurduğumuz sözlüklerde "doğallaştırıcı" olarak karşımıza çıkıyor. Ama ben yanılıyorsam ve teknik terim olarak doğallaştırıcı değil, eşitleyici anlamına geliyorsa o ayrı.

Müzik çalarlardaki ekolayzırın nasıl çalıştığını ve sistemin neresine(ampli girişi mi, çıkışı mı?) bağlandığını merak ediyorum. Filtre devrelerinde(aktif filtreler falan) bobin ve kondansatörün ses çıkışına etkisini okumuştum. örnek devrelerde gördüğüm kadarıyla ekolayzırlarda bobin yok. Öyleyse ekolayzır örnek olarak basları (pes sesler) yükseltmek için ne yapıyor? Ya da aslında yükseltmiyor da, pot ve kapasitör yardımıyla filtreliyor mu?..
örnek eko devresi(temel):
http://forelectronic.blogspot.com.tr/2011/01/5-band-ekolayzer.html

[Mr_YAMYAM]

EQUAL=Eşit, eşdeğer. Bu kelime için google kaynaklarına müracaat etmek gereksizdir.
EQUAL-I-ZER eşitleyici anlamına gelir.
Neyi eşitler?
Amplifikatörler ve tasarım prosedürleri adlı konumuz içerisinde, bir amplinin teknik özelliklerine değinmiş ve FREKANS KARARTERİSTİĞİ konusunu da açıklamıştık.
https://elektronikprojeler.com/index.php/topic,5224.0.html
Bir yükselteci frekansları yükseltirken bazı frekansları biraz fazla, bazı frekansları ise biraz az yükseltebilir.
Aynı şekilde bir hoparlör sistemi de aynı şekilde davranmaktadır.
Yani bir ses sisteminde bulunan tüm aygıtlar belli frekans alanında çalışmaktadırlar ve bu frekans alanına frekans karakteristiği denilmektedir.
Bir ses sisteminde bulunan tüm aygıtların belli frekansları belli seviyede yükselttikleri düşünüldüğünde, en nihayetinde kulağımıza iletilen bazı frekanslarda azalma ya da fazlalık hissedebilmekteyiz.
ÖRNEK:
1 ila 4KHz frekans aralığını 6db veya daha fazla yükselten bir sistem dinlenilirken TENEKE GİBİ ÇALIYOR ibaresi kullanılır. Bu ifade bize orta frekansların aşırı yükseltildiğini veya alt veya üst frekansların yeterince yükseltilmediğini ifade etmektedir.
Teneke gibi çalan bir ses sistemini eşitleyebilmek için EQ ile temelde iki yöntem kullanılır.
Ya aşırı yükseltilen frekans bölgesini (1-4KHz) biraz daha azaltarak eşitlemeye çalışırız, ya da yeterince yükseltilemeyen bass veya tiz bölgelerini biraz daha yükselterek, kulağımıza gelmesi gereken frekansları eşit duymaya çalışırız.
Bu temelde yapılmak istenilen şey esasen kulağımıza gelen frekansları EŞİTLEYEBİLMEK prensibidir.
İşte EQ'lar da bu işlemi belli şekillerde yapmaktadır.
Band miktarı ve kazanç faktörleri doğrultusunda belirli frekans bölgelerini kontrol ederek, ana sistem kazancını artırmak veya azaltmak işlemini gerçekleştirmektedirler.
istenilen örnek doğrultusunda açıklandığında...
60Hz potu ortada iken EQ'a giren 60Hz lik frekans bölgesi kazancı değiştirilmeden aynen yükselticiye iletilir. Bu potu +10db seviyesine getirdiğimizde 60Hz bölgesi 10 desibel artırılarak genliği yükseltilmektedir. Böylece bizler 60Hz bölgesini 10db daha yüksek duymaktayız.
EK BİLGİ:
Grafik equalizerlerde her bölgenin de bir band genişliği bulunmaktadır. Örnekteki 60Hz potu sadece 60Hz i kontrol etmez.
Oktav başına yan frekansları da belli oranda artırıp azaltacaktır. 10db yükseltilmiş bir 60Hz frekansı,40Hz, 50Hz, 70Hz ve 80Hz i de belli oranda yükseltecektir. Bu yükseltme seviyeleri o equalizerin kaç db oktav ile tasarlandığı ile ilgilidir.

EQ lar sistemin frekans karakteristiğini değiştirmekle görevli oldukları için amplifikatörlerin girişlerinde kullanılmaktadır. Çünkü yükseltilmiş ve belli güçteki sinyallerin genliğinin değiştirilebilmesi oldukça zor veya imkansızdır.
EQ ların temel prensibi, R-C rezonans frekansı esasına dayanmaktadır. R-C sabitesinde elde edilmiş olan rezonans frekansı, elektronik ekipmanlarca yükseltilip alçaltılmaktadır. Kontrolü sağlayan ekipman ise sürgülü potansiyometredir.