Elektronik Projeler

Kurşunlu aküler ve nikel tabanlı piller, boşta beklerken kendi kendilerine ve yavaş yavaş tükenmektedir. Buna teknikte "self discharging - kendiliğinden bitme" denir. Özellikle kurşunlu aküler uzun süre boşta bekletilirken V seviyelerinin eksilmesinin yanında, sülfatlaşma dediğimiz olumsuz bir durumla karşılaşmaktadırlar. Bu nedenle kurşunlu akü ve nikel pillerin uzun süre kullanılmayacaklarsa "tampon şarj" ya da "trickle charge" adıyla anılan bir şarj durumunda bekletilmeleri gerekir. Bu şarj işlemi, aküyü devamlı takviye ederek hem tam dolu şekilde beklemelerini sağlar, hem de sülfatlaşarak ölmelerinin önüne geçer.

Aküleri tampon şarjda bekletmek için birçok yöntem ve devre mevcuttur. Biz bu konu dahilinde "elimizde uygun voltajda güç kaynağı yoksa" 5V ucuz adaptörlerle bu işin nasıl yapılabileceğini göstereceğiz.

Hazır Satılan Converter Modülleri İle

Hazır satılan 5V to 15V modüller bu iş için çok uygundur. Giriş kaynağı ucuz bir telefon adaptörüdür. Çıkış ise aküye bağlanarak şarjda beklemeye alınır. Çıkış voltajı akünün tam doldu voltajı olan 13,5V ila 13,7 Volta sabitlenmelidir. Bu nedenle converter modülü ayarlı olursa daha iyi olur. Akım ise zorunlu olmamakla beraber normal şarj akımının 1/20 ila 1/30'u civarlarında sınırlanırsa çok iyi olur. Zaten Akü ile kaynak çıkışı eşit olduğunda teorik olarak akım geçmeyecektir; ancak yine de akımı sınırlamak gerekebilir.



Yukarıda hazır bir converter modülü ile 5V kaynak kullanılarak aküyü nasıl tampon şarj durumunda bekletebileceğinizi görüyorsunuz. Akü 7/24 bu sisteme bağlı kalabilir.

Kendi Yaptığınız Devreler İle

Hazır modüllere bazen güvenemezsiniz. Ne zaman bpzulacağını bilemiyorsunuz. Bu yüzden daha sağlam ve güvenilir bir devreyi kendiniz de oluşturabilirsiniz. Birkaç ucuz parça ve biraz uğraşı ile akünüzü sülfatlaşmadan uzun süre bir kenarda bekletebilirsiniz.

Aşağıda örnek bir devre gösterilmektedir:



Bu devre, basit bir self-osilatörden oluşmaktadır ve 100mA-200mA aralığında çıkış akımını destekleyebilmektedir. Çıkışa yakın yerden bağlanmış olan şönt regülatör devresi, akü dolmadan devreye girmez. Akü dolduğunda ise bir miktar akım çekecektir. Sonuçta akü, devamlı olarak full seviyede bekletilecektir.



Yukarıdaki resimde görülen ikinci yöntemde ise converter çıkışı, bir izleyici devre tarafından desteklenmiştir. Akü dolduğu anda akım kesilecektir. Röle, 5V hattına bağlı olduğundan aküyü eksiltmeyecektir. Böylelikle uzun süre bir kenarda beklerken akü devamlı şarj halinde bekleyecek, dam dolduğunda ise aşırı şarja (over charging) gitmemesi için şarj akımı kesilecektir.

Bu yöntemlerden birini kullanarak siz de akülerinizin ölmesini önleyebilirsiniz. Devrelerdeki en zor kısım, trafoyu hazırlamaktır. Trafo, toroid bir ferrit nüve üzerine sarılmış bir çift bobinden oluşur. Bobinlerin yönü çok önemlidir. Değilse devre çalışmaz. Bobinlerin nasıl sarılması gerektiği ve devreye nasıl bağlanması gerektiği aşağıdaki resimde gösterilmeye çalışılmıştır.



Bobinler birlikte sarılmış, sarma işlemi tamamlandığında bobinlerden birinin uçları yer değiştirmiştir. Bir tarafta kalan uçlar birleştirilmiş, diğer taraftaki uçlar ise transistöre bağlanmıştır.

İşin en uğraştırıcı tarafı burasıdır. Uçları karıştırmadan dikkatle hazırlanmalıdır. Bittikten sonra devreye monte edilebilir.

Yaptığınız bu converter devresinin çıkışı genellikle çok yüksek olacaktır. Ancak bu çok önemli değildir. Çünkü çıkış darbeli ve akım çok düşüktür. Dolayısıyla bataryaya zarar vermez. Ayrıca darbeli akımın aküler için faydalı olabileceğine dair bazı görüşler de bulunmaktadır.

Devreyi tamamladıktan sonra akünüze bağlayıp bırakabilirsiniz. Belli aralıklarla akü voltajını takip etmeniz faydalı olacaktır. Zira gerek USB adaptör gerekse devre arıza yaparsa bunu bilmenizin bir yolu yoktur. Dolayısıyla ne olursa olsun devreyi ara sıra takip edip kontrol ederek devam etmenizde fayda vardır.

İyi çalışmalar dilerim.

Merhaba,

Eline sağlık. Bu tür devreleri seviyorum bobin sarma dışında    yüksek voltaj koruması olarak crowbar eklenebilir.

Neymiş bu crowbar devresi diye arattım bunu buldum: https://www.elektrikport.com/makale-detay/crowbar-devresi-nedir-nasil-calisir/22505#ad-image-0

Devreye baktığım zaman benim şönt regülatörden her açıdan daha üstün. İsteyen crowbar da ekleyebilir. Gösterdiğim step up devreleri çok yüksek akım veremez ama zaten amaç akünün V'sini üst limitte bekletmek olduğundan fazla akıma ihtiyaç yok. Crowbar ise akü tam doluma eriştiğinde devreye girerek dengede tutar, aşırı şarjı engeller.

İyi ki söyledin. İyi fikir.

Haaayır olmaz.

Akü şarj devresine crow bar olmaz. Şönt regülatöre benzemez, o bindiği dalı keser.
İki taraf ta kaynak , kimi kesecen , kimi koruyacaksın.
Pasif korumalar olabilir , paralel regülatör de olabilir , başka şeyler olabilir.

crowbar iki bölümden oluşur. sigorta ve sigortayı attıracak olan devre. Yaptığı iş , kabaca yüksek gerilimde yüksek akım çekerek sigortanın atmasını sağlamak ve yüke ulaşmasını engellemek.

Kolay gelsin.

Sana yemin ediyorum ben de iletimi düzeltsem mi acaba diye düşünüyodum.

Sağol, teşekkürler.

Sözümü geri aldım. Crow bar şarj devrelerinde kullanılmamalıdır. Çünkü amacı devredeki gerilim aşırı yükselirse, sigortayı attırmaktır. Şarj devrelerinde sigortayı attırmayı amaçlamıyoruz.

Büyük bir yanlıştan döndük @gevv 

aslında benim crowbarım farklıydı veya anlatamadım  yani arıza durumunda yüksek voltajı engelleyip aküye zarar gelmesin diye  mosfeti anahtar olarak kullanıp giriş voltajını kesme gibi bir şeyler

gerçi ham voltaj nedir ne kadar sürede zarar verir akım düşük vb. bir sürü şey var...   usta sizsiniz ben anlamam